Vi chất dinh dưỡng là các chất mà cơ thể chỉ cần với một lượng rất nhỏ nhưng nếu thiếu sẽ gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe. Thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng sẽ làm giảm sức đề kháng và miễn dịch chống lại virus, vi khuẩn gây bệnh. Ngoài ra, đây là nguyên nhân chính dẫn tới chiều cao thấp ở thanh niên Việt Nam.
Theo số liệu của cuộc Tổng điều tra dinh dưỡng năm 2020, tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng được cải thiện rõ rệt ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là bà mẹ và trẻ em, so với năm 2010.
Thiếu vitamin A tiền lâm sàng ở trẻ em dưới 5 tuổi đã giảm từ 14,2% xuống còn 9,5%; Vitamin A trong sữa mẹ thấp đã giảm từ 35,5% xuống còn 18,3%.
Thiếu sắt ở phụ nữ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có thai và trẻ em dưới 5 tuổi đều được cải thiện. Thiếu sắt dẫn tới thiếu máu, ảnh hưởng đến khả năng lao động và học tập. Năm 2020, tỷ lệ thiếu máu ở trẻ em dưới 5 tuổi là 19,6%, phụ nữ là có thai là 25,6% và ở phụ nữ tuổi sinh đẻ là 16,2%. So với năm 2010, tỷ lệ thiếu máu của các đối tượng trên là 29,2%, 36,5% và 28,8%.
Thiếu kẽm ở phụ nữ có thai và trẻ em dưới 5 tuổi cũng được cải thiện rõ rệt. Thiếu kẽm ở phụ nữ có thai giảm từ 80,3% năm 2010 xuống còn 63,5% năm 2020. Tỷ lệ thiếu kẽm ở trẻ em dưới 5 tuổi giảm từ 69,4% xuống 58%.
Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi giảm nhanh và bền vững. Cụ thể, tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân giảm từ 30,1% năm 2000 xuống còn 14,1% năm 2015 và năm 2020 tỷ lệ này là 11,5%. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi giảm 1% một năm, tỷ lệ này hiện nay là 19,6%. Tuy nhiên, tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi tồn tại sự khác biệt và chênh lệch rất lớn giữa các vùng sinh thái, thành thị và nông thôn như: vùng miền núi 38,0%, nông thôn 14,9% và thành thị 12,4%... Suy dinh dưỡng thấp còi vẫn tập trung nhiều ở những nơi khó khăn, vùng dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc 37,4% và Tây nguyên 28,8%; dân tộc kinh 17,1%, còn dân tộc khác là 32%.
Ngày vi chất dinh dưỡng năm 2021 (ngày 1/6 và 2/6), diễn ra trong dịch Covid-19. Phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng góp phần phòng chống dịch Covid-19, bên cạnh phát triển, tăng trưởng về thể lực, tầm vóc và trí tuệ, vi chất dinh dưỡng quan trọng để nâng cao sức khỏe và sức đề kháng cho cơ thể.
Bổ sung vi chất dinh dưỡng bằng việc đa dạng hóa bữa ăn là biện pháp cải thiện tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng một cách lâu dài và bền vững.
Bên cạnh đó, để phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, các bà mẹ nên cho trẻ bú sớm, nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ cùng với ăn bổ sung hợp lý đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn. Sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng cho bữa ăn bổ sung của trẻ; thêm mỡ hoặc dầu ăn để tăng hấp thu vitamin A, vitamin D. Cho trẻ trong độ tuổi uống vitamin A liều cao 2 lần một năm, bà mẹ sau sinh trong vòng một tháng uống một liều vitamin A. Ngày vi chất dinh dưỡng, hãy cho trẻ trong độ tuổi uống vitamin A theo hướng dẫn của trạm y tế xã, phường. Hàng năm, có gần một triệu trẻ dưới 5 tuổi được cải thiện tình trạng thiếu vitamin A nhờ hoạt động bổ sung vitamin A
Trẻ từ 24 đến 60 tháng tuổi uống thuốc tẩy giun 2 lần một năm. Thực hiện vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường phòng chống nhiễm giun. Phụ nữ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có thai cần uống viên sắt, axit folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn.
Tuân thủ các biện pháp phòng dịch, thực hiện 5K, không tập trung đông người, giãn cách, khi cho trẻ uống thuốc và nước không dùng chung thìa cốc, khám sàng lọc kỹ sức khỏe của nhân viên y tế và trẻ em.

Bác sĩ Nguyễn Văn Tiến
Trung tâm Giáo dục Truyền thông dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia

Thúy Quỳnh