Trong thời đại thông tin, nhu cầu về quản lý thông tin ngày càng trở nên quan trọng. Tiến bộ trong công nghệ máy tính đang trong quá trình thay đổi nhanh chóng trong ngành huấn luyện thể thao nói chung và trong công tác quản lý đào tạo VĐV nói riêng đạt được những kết quả bất ngờ.
Hơn nữa, công nghệ tiên tiến đã tạo ra tác động sâu sắc tới thể thao bởi nhiều VĐV và HLV hiện nay coi thông tin thu được từ các thành tựu của công nghệ là vô giá. Trong quá trình huấn luyện, một HLV sẽ cố gắng tạo ra môi trường đào tạo tốt nhất cho các VĐV bằng cách đưa ra nhiều nhận xét phản hồi. Nhưng nhận xét phản hồi như vậy giúp các VĐV có thể điều chỉnh lượng vận động của họ và tạo ra hiệu suất tối ưu.
Ứng dụng ghi hình trong huấn luyện
Ngày nay, trong công tác huấn luyện, các HLV thường sử dụng máy quay để ghi hình các buổi tập luyện cũng như thi đấu của các VĐV. Lúc này, công nghệ quay hình đã ảnh hưởng đáng kể đến phương pháp huấn luyện. Mặc dù công nghệ ghi hình đã có từ những năm 1950, nhưng việc áp dụng công nghệ này trong huấn luyện đã đem lại sự đổi mới trong hai thập kỷ sau đó. Điểm nổi trội khi sử dụng công nghệ ghi hình trong huấn luyện là chi phí tương đối thấp, khả năng tiếp cận và tính di động mà công nghệ này mang lại lại tương đối cao. Với giá cả phải chăng, đây là công nghệ phổ biến nhất được sử dụng trong thể thao.
Khi tập luyện, VĐV không được cung cấp thông tin phản hồi. Thông tin phản hồi này sẽ được công bố cho đến khi buổi luyện tập kết thúc, do đó kỹ thuật thực hiện động tác được phản ánh chính xác nhất. Trong trường hợp này, vai trò của HLV là hướng dẫn và giúp đỡ VĐV liên kết các thông tin phản hồi trực quan thông qua việc xem lại các phim video để đạt được kết quả như mong đợi.
Hệ thống phân tích chuyển động dựa trên video, mặc dù tốn kém hơn, cũng được sử dụng để tạo ra thông tin phản hồi về các chuyển động. Thời gian gần đây, các hệ thống ví dụ như APAS của Ariel Inc (www.arielnet.com) hoặc Silicon của COACH Ltd (www.siliconcoach.com) đã là công cụ tích cực hỗ trợ HLV trong quá trình huấn luyện VĐV của mình. Các công cụ này ngày nay đã trở nên dễ tiếp cận hơn, và có sẵn trên Internet. Các công cụ này được tích hợp với mọi công nghệ thông thường, như các thiết bị máy tính, hệ thống máy quay video và công nghệ khung grabbing được hỗ trợ và giá cả hợp lý cho các HLV.
Một tổ hợp các công nghệ kỹ thuật số thông thường cho phép quay video trong điều kiện thực tế, ví dụ như trong một trận đấu Golf. Hình ảnh có thể được tải về từ bất kỳ máy quay kỹ thuật số nào thông qua Firewire tới máy tính xách tay (ví dụ như HP Jornada Series). Sau đó, dữ liệu có thể được truyền trong một định dạng ảnh nén đến một máy chủ từ xa thông qua GPS (dịch vụ truyền hình vệ tinh Hệ thống Định vị Toàn cầu) hoặc trực tiếp bởi một điện thoại di động cùng một máy chủ.
Các dữ liệu video có thể được phân phối lại và phân tích bởi các nhà nghiên cứu tại bất kỳ vị trí máy chủ có sẵn cung cấp dịch vụ trên toàn thế giới. VĐV hoặc HLV có thể có luôn hồ sơ về các chuyển động cơ bản và bảng thành tích như tốc độ bắn, góc, chiều cao và thời gian mỗi giai đoạn chỉ sau vài phút. Và có thể được gửi kèm với những dữ liệu tương tự được lấy từ thư viện các hồ sơ trong các môn thể thao cụ thể của các VĐV nổi tiếng để so sánh thành tích.
Video cũng được công nhận là một phương tiện thích hợp để thu thập thông tin, đánh giá hiệu quả mỗi trận đấu. Video, kết hợp với công nghệ truyền hình (www.orad.co.il),phù hợp để thúc đẩy đưa ra thông tin phản hồi với việc tái hiện, mô phỏng ba chiều thời gian thực hoặc đa chiều của đồ họa vector. Nó còn có thể được sử dụng để phân tích ám hiệu cá nhân và hoạch định chiến thuật cho trận đấu từ xa.
Ứng dụng quản lý thông tin huấn luyện - đào tạo VĐV
Thông tin thể thao là chỉ sự chuyển tải nội dung, tri thức mới, tình báo, tin tức, tư liệu.. phản ánh hoạt động của hệ thống huấn luyện, đào tạo VĐV. Đặc trưng của thông tin huấn luyện, đào tạo VĐV gồm có: tính xã hội, tính giá trị, tính khách quan, tính vận động.
Thông tin thể thao bao gồm thông tin ban đầu và thông tin đã qua xử lý; Thông tin phản ánh tình hình nội bộ hệ thống huấn luyện, đào tạo VĐV và thông tin phản ánh sự thay đổi hoàn cảnh bên ngoài của hệ thống TDTT; Thông tin các giai đoạn; Thông tin biến động thường xuyên và thông tin ổn định tương đối; Thông tin thu được trong quy định và thông tin thu được ngoài quy định.
Khi xây dựng hệ thống thông tin quản lý cần đảm bảo những yêu cầu về: quản lý đào tạo VĐV cần những thông tin gì; nguồn gốc và tính tin cậy của thông tin; phương thức thu thập và xử lý thông tin huấn luyện; cơ cấu thu thập và xử lý thông tin; hệ thống gia công và lưu trữ thông tin.
Hệ thống thông tin quản lý đào tạo VĐV gồm: hệ thống thông tin, thống kê huấn luyện; hệ thống thông tin quản lý huấn luyện thể thao; hệ thống thống thông tin quản lý khoa học kỹ thuật thể thao. Ngoài ra còn có hệ thống thông tin thể thao trong nhà trường, thông tin quản lý về cán bộ, tài chính, cơ sở vật chất thể thao.
Để vận hành có hiệu quả hệ thống quản lý thông tin huấn luyện, đào tạo VĐV cần phải đáp ứng được các yêu cầu cơ bản với công tác thông tin; tiếp nhận và chuyển tải thông tin; thu thập thông tin huấn luyện thể thao; giao công, xử lý thông tin; chuyển tải thông tin; lưu trữ thông tin.
Huấn luyện trong môi trường 3D
Trong môi trường 3D ảo, HLV có thể tùy chỉnh các nhân tố quan trọng như tốc độ, sự thay đổi về hướng… bằng cách đơn giản là điều khiển một cần gạt hay bàn phím. Từ đó, các kỹ năng có thể hình thành từ những huấn luyện trong môi trường 3D ảo. Ngày nay có nhiều công nghệ mô phỏng các điều kiện ngoại cảnh cho việc huấn luyện. Các công nghệ này đang đặt ra những tiêu chuẩn về huấn luyện trong các môn thể thao như xe đạp (CompuTrainer, RaceMate Inc), golf (Part-T-Golf, Part-T- Golf Marketing Company), lướt ván (Force WindSurf Simulator, Force Enterprises Inc.) và các môn thể thao khác.
Trào lưu gần đây là việc tập luyện trực tuyến từ xa. VĐV sẽ thực hiện các bài tập đã được lập trình sẵn trong khi một bên thứ 3 giám sát lộ trình và điều chỉnh cơ chế. Việc huấn luyện trực tuyến có thể được tiến hành đối với chạy bộ trên một bánh xe, đạp xe hay tập luyện trên một phần mềm. Đeo kính chuyên dụng cho phép hiển thị hiệu ứng 3D và môi trường ảo. Công nghệ tương tự cho phép người tập tập luyện và thậm chí thi đấu trực tuyến dù ở xa. Đua trực tuyến là một sáng kiến mới đã được giới thiệu trong các môn thể thao như Đua Xe đạp, Đua thuyền…
Triển vọng của các công nghệ này là rất lớn, đặc biệt cho việc giải trí và làm quen với các kỹ năng của một môn thể thao. Tuy nhiên, nó chỉ hiệu quả khi các thông tin phản hồi được áp dụng trên những chuyển động thực. Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng các thông tin phản hồi khi tập luyện trong môi trường ảo giúp nâng cao hiệu quả tập luyện so với các phương thức huấn luyện thông thường.
Lợi ích tiềm tàng là khi các môi trường ảo được sử dụng, các phản hồi bên ngoài kết hợp với các phản hồi bên trong có thể sẽ được tổng hợp để học được một kỹ năng mới hoặc cải thiện một kỹ năng đã có. Đôi khi, lợi ích của các môi trường ảo là cho phép học được một kỹ năng mới thông qua việc tập luyện trước ở những điều kiện chưa biết trước. Ví dụ, trong các hoạt động chuyển động phi thể thao, môi trường ảo thường được sử dụng kết hợp với các mô phỏng thực.
Ứng dụng chuyển đổi lực vào trong huấn luyện
Trong các bộ môn thể thao không cần sự chính xác về không gian nhưng cần chính xác về thời gian, công nghệ rada đã được ứng dụng để thu những tư liệu cần thiết. Ví dụ những VĐV chạy ngắn cần biết chính xác thời gian họ phản ứng khi súng hiệu nổ. Họ cũng cần biết tốc độ hợp lý và phản xạ tức thời khi chạy và những lực theo phương nằm ngang khi xuất phát.
Những thông tin này bao gồm thời gian phản ứng, lực phản ứng tại bàn đạp xuất phát cũng như tốc độ theo lượng chạy. Từ đó đưa ra những thông tin phản hồi cũng như phát hiện ra các sai sót mà huấn luyện thông thường không thể chỉ ra được. Các VĐV có thể thay đổi kỹ thuật và ngay lập tức nhận được thông tin phản hồi về những thay đổi đó. Phương pháp này có hiệu quả rất tốt trong việc nâng cao thành tích và huấn luyện viên cũng như VĐV.
N.Giang